W odpowiedzi na możliwości, jakie oferuje ustawa „Aktywny rodzic”, miasto Kraków ma zamiar wprowadzić szereg zmian, które będą sprzyjały ewolucji systemu opieki nad maluchami do trzeciego roku życia. Początkowy plan obejmuje dostosowanie stawek za korzystanie z miejskich żłobków do rządowego systemu wsparcia finansowego.
Aktualnie krakowski system opieki nad dziećmi w wieku do 3 lat opiera się na miejskich żłobkach oraz niepublicznych placówkach otrzymujących wsparcie od miasta. W sumie w mieście funkcjonuje 367 takich miejsc, w tym 33 żłobki miejskie (w tym 22 samorządowe i 11 prowadzone na zlecenie), 245 prywatnych żłobków, 18 klubów dla dzieci oraz 71 dziennych opiekunów. W Krakowie dostępne jest łącznie około 11,9 tysiąca miejsc opieki, z czego ponad 3 tysiące to miejsca w żłobkach miejskich, a pozostałe 8,9 tysiąca w prywatnych placówkach. Aż 99% tych miejsc korzysta z dofinansowania miasta.
Od 1 października obowiązywać będzie ustawa o wsparciu rodziców w aktywności zawodowej i wychowaniu dziecka, znana jako „Aktywny rodzic”. Zgodnie z jej postanowieniami, podmiotom prowadzącym żłobki, w tym gminom, przysługuje świadczenie „Aktywnie w żłobku” o wartości do 1500 zł miesięcznie na jedno dziecko. W związku z wejściem tej ustawy w życie, Rada Miasta Krakowa przygotowała uchwałę dotyczącą zmiany opłaty za pobyt w samorządowym żłobku, która ma zostać przedstawiona radnym podczas sesji zaplanowanej na 11 września.
Prezydent Krakowa, Aleksander Miszalski, podczas briefingu prasowego poświęconego zmianom w systemie opłat za miejskie żłobki, wyraził swoje zaniepokojenie spadkiem dzietności w Polsce do poziomu 1,25 – jednego z najniższych we wszystkich państwach Unii Europejskiej. Wskazał również na konieczność działań rządu i samorządów na rzecz wspierania rodziców. Jego postulatem jest wprowadzenie bezpłatnych żłobków dla dzieci mieszkańców Krakowa. Dzięki ustawie „Aktywny rodzic” oraz aktualizacji lokalnej uchwały, możliwe stanie się wyeliminowanie opłat za pobyt dziecka w żłobku samorządowym. Ponadto, suma dofinansowania ministerialnego i dopłaty udzielanej przez gminę do miejsc w prywatnych żłobkach może sprawić, że aż 85% prywatnych żłobków również stanie się bezpłatnych, pod warunkiem utrzymania obecnych cen przez przedsiębiorców.
Prezydent Miszalski dodał, że otrzymane dzięki programowi fundusze (około 30 milionów złotych) zostaną przeznaczone na rozwój systemu opieki nad najmłodszymi mieszkańcami miasta.
Maria Klaman, zastępczyni prezydenta Krakowa, wyraziła swoją radość z faktu, że program „Aktywny rodzic” został uruchomiony przez kobiety. Zauważyła, że takie tematy jak równość czy umożliwienie rodzicom powrotu do pracy stały się dla tego rządu szczególnie istotne.
Obecnie w Krakowie za pobyt w żłobku samorządowym płaci się 299 zł miesięcznie, a maksymalna dzienna opłata za wyżywienie wynosi 10 zł. Aby efektywnie wykorzystać środki wprowadzone na poziomie rządowym, miasto przygotowało projekt uchwały zmieniającej opłatę za pobyt w samorządowych żłobkach. Planowane jest zrównanie tej opłaty z wysokością świadczenia „Aktywnie w żłobku”, co oznacza podniesienie jej do 1500 zł. Dzięki temu rodzice nie będą musieli płacić za pobyt dziecka w żłobku (pozostanie jedynie opłata za wyżywienie, która nie może być pokrywana ze środków rządowych), a miasto zyska dodatkowe fundusze na rozwój systemu opieki nad najmłodszymi mieszkańcami.
Po wprowadzeniu nowych zasad, samorządowe żłobki nie będą pobierać opłaty za pobyt od rodziców, którzy złożą do ZUS wniosek o świadczenie „Aktywnie w żłobku” we właściwym terminie. Możliwość przyznania tego świadczenia zostanie wprowadzona od 1 października 2024 roku.
Obecnie średni miesięczny koszt za pobyt dziecka w prywatnym żłobku, po odliczeniu dotacji miasta, wynosi około 1200 zł (bez wyżywienia). Dotacja udzielana przez miasto, wynosząca 735 zł miesięcznie na dziecko (lub dodatkowo 1260 zł dla dziecka z niepełnosprawnością), obniża cenę za prywatne żłobki i sprawia, że stają się one bardziej dostępne. To kosztuje miasto około 60 milionów złotych rocznie. Połączenie dopłat miasta i świadczenia „Aktywny rodzic” (735 zł + 1500 zł) sprawi, że łączna kwota dofinansowania w krakowskich prywatnych placówkach wyniesie ponad 2200 zł. Oznacza to, że przy zachowaniu obecnej stawki opłaty za pobyt, większość prywatnych żłobków również może stać się dla rodziców bezpłatna.
Zgodnie z potrzebami mieszkańców, Kraków również rozwija infrastrukturę żłobkową. Do tego celu wykorzystuje różne formy finansowania, w tym rządowy program „Aktywny maluch”. Dzięki temu programowi w Krakowie powstanie 1060 nowych miejsc opieki (dzięki środkom z KPO), a dodatkowe 74 miejsca zostaną utworzone dzięki dofinansowaniu z funduszy europejskich (FERS). W planach na lata 2023-2026 jest budowa 12 nowych żłobków, kompleksowa modernizacja i przebudowa samorządowego żłobka na osiedlu Willowym 2 oraz utworzenie w lokalach miejskich pierwszych miejskich dziennych opiekunów. W wyniku tych działań, liczba miejsc opieki nad najmłodszymi mieszkańcami miasta wzrośnie o ponad 33 procent.
